Postrijtuigen plan E en L

Serie P7921-7930
(plan E)
P7931-7943
(plan L)
Lengte 23.050 mm23.050 mm
Gewicht 45 ton 45 ton
Aantal zitplaatsen- -
Fabrikant WerkspoorWerkspoor
Bouwjaar 1955 1958

Evenals bij de rijtuigen plan D een jaar later bijpassende postrijtuigen plan C meebrachten, gebeurde dit bij de rijtuigen plan E ook. In 1955 werden de P7921-7930 in dienst gesteld, in 1958 gevolgd door P 7931-7943. Alle 23 rijtuigen werden bij Werkspoor Utrecht gebouwd.

P7921-7943
Uiterlijk sluiten deze postrijtuigen geheel aan bij de rijtuigen plan E. Het zijn geheel gelaste rijtuigen. Aan de ene kopwand bevinden zich aan weerszijden van een korte middengang de garderobe-, resp. toiletafdeling. In de garderobe zijn stangen met kleerhaken langs de wanden, een hoedenrek tegen de zijwand en naast het tuimelraam in de hoek de kast met het regeltoestel aangebracht. In de sorteerafdeling zijn in de langsinrichting tegen de beide zijwanden 8 loketkasten ingericht. Hiervan zijn er 4 als vaste kasten uitgevoerd. De overige 12 zijn draaibaar teneinde de daarachter liggende ruiten schoon te kunnen houden. Ook tegen het dwarsschot aan de zijde van de middengang zijn vaste loketkasten aangebouwd. Onder de loketkasten bevinden zich de sorteertafels en een bundelsluitmachine. De verdere indeling van de sorteerafdeling is gelijk aan die van rijtuigen plan C. Wel hebben de postrijtuigen in deze afdeling aan beide zijden een vast zijwand- en een dakraam meer (nu 2 maal 3 dakramen). Rechts en links behielden zij hun beide gedeeltelijk neerschuifbare ramen, evenals bij rijtuigen plan C in de vorm van draairamen. In tegenstelling tot de rijtuigen plan C zijn de rijtuigen plan E/L in de postzakkenafdeling slechts voorzien van 3 stel dubbele schuifdeuren. Ook deze afdeling is verder op dezelfde wijze ingedeeld als die van de postrijtuigen plan C. Tegen het einde van de postzakkenafdeling is hier aan beide zijden nog een vast raam aangebracht.

tekening_planl

Wijzigingen
Toen in 1974 de Benelux-trekduwtreinen begonnen te rijden, werden hiervoor twee postrijtuigen aangewezen. Zij kregen de voor de stuurstroom benodigde doorvoerkabels en de gele band op de zijwanden. Bij gebrek aan reserve, werden in 1963 de 4.5 kW Stone dynamo's van P 7927-7930 vervangen door soortgelijke dynamo's van BBC met een zelfde vermogen, inclusief de bijbehorende centrifugaal schakelaar, aandrijfkast en regeltoestel.
In 1983 werden vier voormalige postrijtuigen omgebouwd tot bagagewagen, ingericht voor het vervoer van fietsen (Df). Hiertoe werd het interieur verwijderd en vervangen door rekken waarin fietsen kunnen worden opgehangen. De rijtuigen zijn in de loop van de 1991 door de Wagon-Lits-werkplaats in Oostende zoveel mogelijk identiek gemaakt aan de ex-RD-rijtuigen plan E die in 1990 van RD in Df waren verbouwd.
Ter gelegenheid van de tiende verjaardag van het NS Nachtnet in 1996 werden de beide zijwanden van fietsenrijtuig 50 84 92-37 003-8 beplakt met zwart stickermateriaal. Hier overheen werden gekrulde neonbuizen aangebracht die tijdens de nachtelijke ritten het rijtuig een zeer bijzonder aanzien geven.

museumvoorcommunicatie_foto01
Een statieportret van postrijtuig P7941. Dit rijtuig behoort tot de tweede bestelling rijtuigen van dit type (plan L). Utrecht, 1958.
Foto: Museum voor Communicatie

Vernummering
De rijtuigen kwamen onder de nummers 7921-7943 in dienst. Met de invoering van de computernummering werd deze op de rijtuigen aangebracht. Daarbij werd het onderscheidt tussen de voormalige 7936-7940 en de overige rijtuigen in het nummer zichtbaar. De eerstgenoemde vier exemplaren zijn internationaal inzetbaar en kregen de computernummers 51 84 00-30 036-040. De overige rijtuigen kregen het nummer 50 84 00-37 021-035 en 041-043.
De twee rijtuigen die in 1974 voor de Benelux-trekduwtreinen werden gereed gemaakt kregen de nummers 51 84 00-30 051-4 (P7936) en 51 84 00-30 052-2 (P7937). Het in 1978 ter vervanging van de 51 84 00-30 051-4 verbouwde rijtuig kreeg het nummer 51 84 00-30 053-0 (P7938).
De tot fietsenrijtuig (Df) verbouwde rijtuigen werden in de nummerserie 50 84 92-37 001-2 t/m 004-6 opgenomen.

zaanstraat_foto17
Postrijtuig 50 84 00-37 023-7 op het terrein van de lijnwerkplaats Amsterdam Zaanstraat, vermoedelijk begin jaren '70.
Verzameling A. Koch

Levensloop
De postrijtuigen deden zowel dienst in zowel in de reizigersdienst als in postgoederentreinen. In de reizigersdienst werden de rijtuigen voornamelijk ingezet op de trajecten Amsterdam CS-Enschede, Zandvoort aan Zee-Maastricht en Amsterdam CS-Nijmegen. Op dit laatste traject werden de postrijtuigen gebruikt als "bloementrein" van Arnhem naar Oberhausen (Duitsland).

javdjagt_foto01
Een posttrein bestaande uit een motorpost, een postrijtuig plan E/L en een gesloten goederenwagen te Amsterdam Sloterdijk; 10 juli 1969.
Foto: J.A. v.d. Jagt, verzameling M. Haman

nspilt_foto22
Postrijtuig 50 84 00-37 024-5 in een goederentrein bij doorkomst door Amsterdam CS; 24 april 1970.
Foto: N. Spilt

Toen in 1974 de trek/duwtreinen naar Brussel begonnen te rijden, werden hiervoor twee postrijtuigen aangewezen. Tengevolge van een botsing te Brussel Zuid werd in 1978 rijtuig P7936 afgevoerd en werd de P7938 hiervoor in de plaats gesteld. Tot 30 december 1982 reed in de eerste trein Amsterdam-Brussel en de laatste trein Brussel-Amsterdam en plan L mee.
Nadat in 1979 het Post-Sternet van start was gegaan kwam hiermee het einde van de diensten van de postrijtuigen plan E en L in zicht. De laatste twee postrijtuigen voor het binnenlands verkeer werden in februari 1981 afgevoerd en toe resteerden nog slechts twee rijtuigen voor de Beneluxdienst, die tenslotte in januari 1983 buiten dienst gingen.
Deze laatste vier postrijtuigen kregen een nieuwe rol als fietsenrijtuig. Hoofdzakelijk diensten in de treinen van Zandvoort aan Zee/Haarlem-Maastricht, maar ook een zomers weekenduitstapje in de treinen 1138/1139 Amsterdam-Luxemburg kwam voor. Buiten het zomerseizoen werden de fietsenrijtuigen veelvuldig gebruikt in de meettrein, samen met het CTO-meetrijtuig.
Fietsenrijtuig 92-37 002 maakte eind 2003/begin 2004 nog deel uit van de testtrein voor de BR 189.

1986_0225
Het interieur van fietsenrijtuig 50 84 92-37 001-2. De ramen in het dak verraden dat het om een voormalig postrijtuig gaat. 's-Hertogenbosch, 14 augustus 1986.

1988_0118
Fietsenrijtuig 50 84 92-37 002-0 achterop een Intercitytrein tussen Haarlem en Maastricht. Utrecht Westerkade, 29 juni 1988.

Resterende rijtuigen
Van de postrijtuigen plan E/L bestaat nog één rijtuigen. Het betreft voormalig fietsenrijtuig 50 84 92-37 002-0 (P7940) van de SHD. De SHD wil met vier rijtuigen plan E/L en twee lokomotieven serie 2200/2300 een trek-duwtrein gevormd vormen.

Verder naar nummering en vernummering rijtuigen Plan E en L.

Bronvermelding:
voor een overzicht van gebruikte bronnen zie de pagina boeken en artikelen

Naar boven ...