Een wit coupérijtuig in Zwolle
Begin mei 2018 werd op de Facebook-pagina van Stadsarchief Zwolle een foto van een stoomtrein onder de stationskap van station Zwolle geplaatst. De foto maakte deel uit van een collectie foto's gemaakt door Reindert Dros die het Historisch Centrum Overijssel kreeg. Volgens de omschrijving zou het gaan om een foto uit circa 1941.
De bewuste foto van de trein op station Zwolle die op Facebook-pagina van Stadsarchief Zwolle werd gepost.
Foto: Archief Historisch Centrum Overijssel Zwolle/fotograaf R. Drost
Een mooie foto, maar voor deze website is het wit geschilderde stalen coupérijtuig achter de stoomlocomotief het meest interessant.
Dat er een wit geschilderd exemplaar van dit type rijtuig heeft bestaan blijkt uit de informatie die in het boek Het spoorwegbedrijf in oorlogstijd, 1939-'45 van Huurman. Op bladzijde 359 van het boek wordt een Rode Kruis-trein genoemd, bestaande uit de rijtuigen B 6009, D 6017, BC 6122, BC 6110, C 6437 en C 5446. Alle rijtuigen zijn wit geschilderd en hebben het opschrift 'Lazarettzug Friesland I Wehrmachtsbefehlshaber der Niederlande'. Deze trein is op 13 november 1944 gezien in Apeldoorn.
Een tweede wit rijtuig is de C 6458 geweest. In het artikel Het getrokken reizigersmaterieel van de Nederlandse Spoorwegen 3. De periode van vernieuwing van De Jongh in 150 jaar op de rails van de NVBS is een foto uit 1946 te zien van dit rijtuig in Amsterdam met twee rode kruisen op de zijwand, Tsjechische tweede klasse platen op de deuren en in de kopwand deuren zonder vouwbalg.
Dit is dan ook gelijk de enige informatie die ik ken over wit geschilderd stalen coupérijtuigen. Witte rijtuigen waren door de Duitsers ingericht voor gewondenvervoer. Dat gebeurde in West-Europa na juni 1944. Daarmee kan door het stadarchief genoemde jaartal niet correct zijn.
Uitsnede van de foto, waarop het witte coupérijtuig beter zichtbaar is.
Foto: Archief Historisch Centrum Overijssel Zwolle/fotograaf R. Drost
Meer informatie over de datum van de Zwolde foto is te vinden op de website Het kamper
lijntje waar een andere foto te vinden is van deze trein. Op de website is te lezen:
Op 21 mei 1945, Tweede Pinksterdag, vertrok voor het eerst weer een personentrein vanuit Zwolle. Deze trein, de Mastenbroek Express genoemd, had
geen echt doel en reed maar tot de voormalige halte Mastenbroek. Verder rijden was nog niet mogelijk omdat de lijn naar Kampen nog niet hersteld was.
Deze ritten waren vooral bedoeld om de mensen te laten zien dat de NS weer zouden herrijzen. Als brandstof voor de stoomlocomotief werd nutteloos
materiaal gebruikt. Een kaartje kostte voor jong en oud 10 cent. Vanwege de grote belangstelling - ongeveer vijfduizend mensen maakten van de
gelegenheid gebruik om na acht maanden weer in een trein te zitten - reed de trein de hele dag heen en weer. Vooral de kinderen genoten van de in
totaal ongeveer drie kwartier durende rit tussen Zwolle en Mastenbroek en terug.
Het coupérijtuig op de foto is een geklonken exemplaar uit de deelserie 6401-6470. Dit is te zien aan het tot over de stelbalk doorlopende
hoekprofiel van de wagenbak. Dit is een detail dat de gelaste exemplaren van de deelserie 6471-6485 niet hebben. De rijtuigen C 6457 en C 6458 zijn
geklonken exemplaren, wat dus overeen komt met het type dat op de foto te zien is.
Wanneer de foto van het rijtuig in Zwolle goed bekeken wordt, dan is op de tweede en vijfde deur in de zijwand te zien dat de vorm van een kruis is overgeschilderd. Die delen van de zijwand glimmen meer dan de overige delen. Op de kopwand is net boven de tender een deel van de deuren in de kopwand te zien. Ook andere details komen overeen met het de witte C 6458 op de foto in Amsterdam, waarmee het aannemelijk lijkt dat het rijtuig in Zwolle de C 6458 is.
Op het rijtuig op foto uit Zwolle zijn geen rode kruisen en Tsjechoslowaakse tweede klasse platen aanwezig. Die zijn wel te zien op de foto in Amsterdam uit 1946. Dan reist toch de vraag of de data van een of beide foto's kloppen. Een andere optie is dat het bij de rijtuigen in Zwolle en Amsterdam om twee verschillende exemplaren gaat. Het is daarmee dus nog niet precies duidelijk om welk rijtuig het gaat in Zwolle.